Srpska imena, muška i ženska se dele u 2 osnovne grupe i to prema kriterujumu porekla:
- narodna, srpskog/slovenskog porekla
- kalendarska odnosno hrišćanska
Postoje i bogonosna imena, međutim tu vrstu imena odvajaju samo neki onomastičari kao posebnu grupaciju.
Popularna srpska ženska imena kroz vekove
Istorisjki prikaz muških imena je mnogo lakši.
Pročitaj: srpska muška imena iz perioda Nemanjića
Položaj žene je tokom vekova bio podređen pa ne postoje ni zapisi o ženskim imenima.
U Dečanskoj, Banjskoj i Prizrenskoj hrisovulji , darovnicama naših srednjovekovnih vladara, zapisano je više hiljada muških imena, ženska gotovo da ne postoje.
Mogu se naći imena žena vladarki i poneke vlastelinke.
Vukoslava i Dragoslava
Najstarija imena srpskih princeza koja su zapisana su narodna imena Vukoslava i Dragoslava.
Postoje zapisi o imenima srpskih srednjovekovnih princeza:
- Ana, Brnča, Jelena, Jelisaveta, Katarina, Komnina, Margarita, Marija, Teodora, Carica (ćerka kralja Milutina).
Pošto je udaja prineza i sklapanje političkih brakova bilo aktuelno i važno u srednjem veku, izbor imena srpskih princeza je ukazivao na pripremu za život na drugim dvorovima.
Jelena i Marija
Prva zapisana ženska hrišćanska imena su Jelena i Marija.
Datirana su pre pojave Nemanjića.
Od njih su nastale varijante u narodu – hipokoristici, imena od milja:
- Jela i Mara
Javljaju se i oblici:
- Jelica, Jelka, Marica
Milica i Olivera
Krajem 14. i početkom 15. veka popularnost knjeginje Milice i njene ćerke princeze Olivere kao simbola borbe protiv turske najezde, dovela je do prihvatanja i popularnosti ova 2 ženska imena u narodu.
Turski popisi stanovništva
Dragana i Miroslava
Sa turskim osvajanjem Srbije sprovode se popisi stanovništva u kojima su zapisana imena udovica kao poreskih obaveza.
U tom periodu provladavaju ženska imena nastala od muških:
- Velislava, Desislava, Dragana, Miroslava, Prvula, Radula, Stojana, Tihoslava
Tek u kasnom srednjem veku počinju da se javljaju zapisi i u srpskim pomenicima (crkveni zapisi) – od 15.veka.
Popularna ženska imena od 17.veka
Anđelija, Danica i Ivana
U 17. veku su sve češći zapisi ženskih imena kao poreskih obveznika.
Uz lično žesko ime zapisivano je najčešće muževljevo ili očevo ime, ponekad i neki drugi opis:
- Anđelija Janokova, Jela Tomina, Danica sirota, Dobrija udovica, Ivana Mihata ćebedžije, baba Tomanija, Sibinka Ćirina, Milica Miloševa, …
Višnja, Dunja, Zlata, Ljiljana i Ruža
U pomenicima iz tog perioda javljaju se sledeća ženska imena:
- Bosiljka, Višnja, Grozdana, Dunja, Zagorka, Zlata, Jagoda, Jaglika, Karanfila, Kruna, Kupina, Ljiljana, Malina, Nevenka, Neda, Nedeljka, Ognjana, Perunika, Rakita, Ruža, Smilja, Trnjina,..
Draginja i Roksanda
Početkom 19.veka počinje srpsko osvešćivanje i nacionalno podizanje.
Mnogi pisci su u svojim delima, između ostalog slavili stara srpska narodna imena. Od ženskih imena pominju se sledeća:
Ako mi rodiš sina, rodi mi Miloša,
Bude li mila šćerca, neka bude Milica,…. Đura Jakšić
Ili
… bude li kći, Draginja.…
Ime Draginja se prvi put javlja u turskim popisima 1528. godine u Beogradskoj nahiji. Nalazi se i u Vukovom Rečniku.
Popularna srpska ženska imena su imena iz narodnih pesama:
- Anđelija, Roksanda, Milica,..
Ruski uticaj
Vera i Nada
Krajem 19.veka u Rusiji su, posredstvom ruske pravoslavne crkve, postala veoma populrna imena Vera, Nada i Ljuba, odnosno Ве́ра, Наде́жда, Любо́вь.
Prevedena su imena ćerki svete Sofije – Pistis, Elpis i Agape sa grčkog na ruski jezik.
Ime Ljubica, Ljuba, uz Danicu i Milicu je od davnina bilo pristutno u srpskom naraodu.
Vera i Nada su prihvaćena i u Srbiji krajem 19. veka u skladu sa simbolikom koje nose i izuzetno brzo su postala popularna.
Tatjana, Tamara, Nataša i Sonja
Ruska književnost je inspirisala kako ruski tako i srpski omastikon.
Ime Tatjana je simbol nežnosti i romatike a inspiracija je junakinja Puškinovog Evgenija Onjegina.
Tamara se pominje u stihovima Ljermontova a Sonja i Nataša kod Tolstoja.
Nakon 2. Svetskog rata, kao posledica internacionalizma koje je doneo komunizam i socijalizam, srpska tradicionalna ženska imena gube na popularnosti.
Popularna srpska ženska imena, sem Milice, obično su stranog porekla.
Prikaz srpskih ženskih imena sastavljen prema podacima iz sledećih izvora:
Rečnik ličnih imena kod Srba, ženska imena; IV I V deo; Vuk Karadžić, 1977
Lična imena u srpskom narodu, Milica Grković; Prometej, Novi Sad, 2017
Srpski pomenici, Stojan Novaković
